Kiến là một trong những loài côn trùng phổ biến nhất trên toàn cầu, với hàng nghìn loài khác nhau, mỗi loài mang trong mình những đặc điểm riêng biệt. Tại Việt Nam, kiến cũng xuất hiện ở hầu hết các môi trường sống từ thành thị đến nông thôn, từ rừng rậm đến những khu vực đô thị. Dưới đây là những loài kiến phổ biến nhất tại Việt Nam mà bạn có thể dễ dàng bắt gặp trong đời sống hàng ngày.
1. Kiến Đỏ (Oecophylla smaragdina)
Kiến đỏ, hay còn gọi là kiến cây, là một trong những loài kiến nổi bật tại Việt Nam. Chúng được biết đến với khả năng xây tổ trên các cây cao, trong đó, những tổ kiến đỏ lớn thường thấy treo lủng lẳng trên cây. Kiến đỏ có màu sắc đặc trưng với thân màu đỏ và có kích thước khá lớn so với các loài kiến khác. Loài kiến này nổi tiếng với tính xã hội cao và tổ chức cộng đồng rất chặt chẽ. Đặc biệt, kiến đỏ còn có khả năng bảo vệ cây khỏi sâu bệnh, giúp duy trì sự cân bằng sinh thái.
2. Kiến Vàng (Polyrhachis)
Kiến vàng là một loài kiến có tên gọi như vậy vì màu sắc vàng nổi bật của chúng. Chúng thường sống trong các khu rừng nhiệt đới, nhưng cũng có thể xuất hiện ở các khu vực đô thị. Loài kiến này có đặc điểm là tính hiếu chiến và rất chăm chỉ. Kiến vàng sống trong các tổ lớn, được xây dựng cẩn thận từ các vật liệu tự nhiên như lá cây và cành cây. Chúng hoạt động theo nhóm, và mỗi cá thể đều có nhiệm vụ rõ ràng, từ tìm kiếm thức ăn đến bảo vệ tổ.
3. Kiến Lửa (Solenopsis invicta)
Kiến lửa là một trong những loài kiến nổi tiếng và khá nguy hiểm. Chúng có khả năng tấn công con mồi hoặc con người nếu bị làm phiền. Kiến lửa thường sống theo đàn lớn, và khi một con kiến bị xâm phạm, những con khác sẽ ngay lập tức tấn công bằng cách cắn và tiêm nọc độc vào nạn nhân. Loài kiến này phổ biến ở khu vực đồng bằng và ven biển, và chúng có thể xâm lấn môi trường sống của các loài động vật khác.
4. Kiến Bột (Camponotus)
Kiến bột là loài kiến có kích thước khá lớn, chúng thường xây tổ trong các cây mục hoặc dưới lòng đất. Mặc dù không tấn công con người, nhưng loài kiến này lại có sự phân công công việc rất rõ ràng. Chúng có thể di chuyển hàng đoàn lớn để tìm kiếm thức ăn, chủ yếu là chất ngọt từ các loại thực vật hoặc động vật chết. Kiến bột có khả năng duy trì tổ rất ổn định và lâu dài nhờ sự phối hợp tốt giữa các cá thể trong đàn.
5. Kiến Mặt Trời (Crematogaster)
Kiến mặt trời hay còn gọi là kiến "đầu tròn", là loài kiến có kích thước nhỏ nhưng rất hoạt bát và lanh lợi. Chúng thường sống ở các khu vực rừng rậm, dưới các tán lá cây, hoặc ở những nơi có độ ẩm cao. Kiến mặt trời thường có thói quen xây tổ trên các cành cây, tán lá hoặc gốc cây, và chúng có khả năng bảo vệ tổ rất tốt trước sự xâm nhập của kẻ thù. Mặc dù không tấn công con người, nhưng khi bị quấy rầy, chúng sẽ có hành động tự vệ rất quyết liệt.
6. Kiến Đen (Formica fusca)
Kiến đen là loài kiến phổ biến trong các khu vườn hoặc khu đất trống. Chúng sống trong các tổ được xây dựng dưới lòng đất, với cấu trúc tổ phức tạp và nhiều tầng. Kiến đen là loài kiên cường, có khả năng tìm kiếm thức ăn và bảo vệ tổ rất tốt. Trong tự nhiên, chúng đóng vai trò quan trọng trong việc phân hủy chất hữu cơ, giúp tái tạo đất và duy trì hệ sinh thái.
7. Kiến Xã Hội (Atta)
Kiến xã hội là loài kiến nổi bật với khả năng tổ chức xã hội tuyệt vời. Chúng sống thành những đàn rất lớn và thường xây dựng tổ dưới lòng đất. Kiến xã hội có vai trò quan trọng trong việc khai thác và tiêu thụ thực vật. Loài kiến này nổi tiếng với khả năng làm việc nhóm cực kỳ hiệu quả, từ việc tìm kiếm thức ăn đến xây dựng và bảo vệ tổ. Các đàn kiến xã hội có thể xây dựng các tổ có cấu trúc phức tạp với nhiều tầng khác nhau, tạo ra một hệ thống sống động, nơi mỗi con kiến đều có nhiệm vụ riêng biệt.
Mỗi loài kiến tại Việt Nam đều có vai trò và đặc điểm riêng biệt, đóng góp vào sự cân bằng sinh thái và đời sống tự nhiên của đất nước. Chúng không chỉ là những sinh vật nhỏ bé mà còn là những người lao động chăm chỉ trong hệ sinh thái, giúp duy trì sự sống cho các loài thực vật và động vật khác.
