Dậy thì sớm, hay còn gọi là dậy thì trước tuổi, đang trở thành vấn đề đáng lo ngại với nhiều bậc phụ huynh hiện nay. Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của dậy thì sớm ở các bé gái là sự xuất hiện của kinh nguyệt ở tuổi còn rất nhỏ. Thông thường, chu kỳ kinh nguyệt của bé gái sẽ bắt đầu từ 12-13 tuổi, tuy nhiên, nếu có kinh nguyệt ở độ tuổi 9, đây có thể là dấu hiệu của sự dậy thì sớm. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và liệu có biện pháp nào để phòng tránh?
1. Di truyền - yếu tố quan trọng không thể bỏ qua
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến dậy thì sớm là yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người thân (mẹ, chị em gái) có tiền sử dậy thì sớm, khả năng bé gái cũng sẽ gặp phải tình trạng này là khá cao. Di truyền ảnh hưởng đến quá trình sản sinh hormone sinh dục, giúp điều chỉnh sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ. Do đó, nếu có yếu tố di truyền, phụ huynh cần đặc biệt chú ý theo dõi sự phát triển của trẻ.
2. Cân nặng và chế độ ăn uống không hợp lý
Dậy thì sớm có thể xuất hiện khi bé gái có cân nặng vượt mức bình thường. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ béo phì dễ gặp phải tình trạng dậy thì sớm vì lượng mỡ thừa trong cơ thể sản sinh estrogen – hormone sinh dục nữ. Estrogen đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các đặc điểm sinh lý của bé gái như ngực, mông và sự xuất hiện của chu kỳ kinh nguyệt. Chế độ ăn uống không cân đối, thiếu hụt vitamin, khoáng chất hoặc dư thừa đồ ngọt, thức ăn nhanh cũng có thể là yếu tố góp phần khiến bé dậy thì sớm.
3. Tiếp xúc với các hóa chất nội tiết
Những hóa chất nội tiết có trong các sản phẩm mỹ phẩm, đồ chơi, thực phẩm và các vật dụng sinh hoạt hàng ngày có thể tác động đến sự phát triển của trẻ. Những chất này có khả năng xâm nhập vào cơ thể và gây rối loạn hệ thống nội tiết, dẫn đến sự sản sinh quá mức các hormone sinh dục. Đây cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến trẻ gặp phải hiện tượng dậy thì sớm. Vì vậy, phụ huynh nên chọn các sản phẩm an toàn, có nguồn gốc rõ ràng và tránh cho trẻ tiếp xúc với các hóa chất này.
4. Môi trường sống và căng thẳng tâm lý
Môi trường sống không lành mạnh, đầy căng thẳng hoặc xung đột gia đình cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của trẻ. Căng thẳng kéo dài sẽ làm gia tăng lượng hormone cortisol trong cơ thể, gây mất cân bằng trong các hormone sinh dục, từ đó thúc đẩy quá trình dậy thì diễn ra sớm. Việc tạo ra một môi trường sống tích cực, vui vẻ và an lành cho trẻ là điều quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ này.
5. Bệnh lý và rối loạn nội tiết
Một số bệnh lý có thể khiến trẻ gặp phải tình trạng dậy thì sớm. Ví dụ như u não, u tuyến yên, hoặc các rối loạn ở tuyến giáp có thể gây ra sự rối loạn sản sinh hormone trong cơ thể. Trẻ cũng có thể mắc phải hội chứng có tên gọi là "dậy thì sớm trung ương" hoặc "dậy thì sớm ngoại biên", khiến cơ thể phát triển quá nhanh so với tuổi thực tế. Vì vậy, nếu phát hiện trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm, cần đưa trẻ đi thăm khám để được chẩn đoán chính xác.
6. Sử dụng thuốc và liệu pháp hormone
Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc chứa hormone hoặc steroid, có thể tác động trực tiếp đến sự phát triển sinh lý của trẻ. Khi dùng lâu dài, thuốc có thể gây rối loạn hệ thống hormone trong cơ thể, từ đó dẫn đến dậy thì sớm. Các bậc phụ huynh nên thận trọng khi cho trẻ sử dụng thuốc, chỉ sử dụng khi có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa và tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc có chứa hormone.
7. Thực phẩm chế biến sẵn và thực phẩm chứa hormone tăng trưởng
Ngày nay, thực phẩm chế biến sẵn và thực phẩm có chứa hormone tăng trưởng (như thịt, sữa có chứa hormone tăng trưởng) đã trở thành một phần trong bữa ăn hàng ngày của nhiều gia đình. Các hormone tăng trưởng này có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ, ảnh hưởng đến quá trình phát triển bình thường và dẫn đến hiện tượng dậy thì sớm. Vì vậy, việc lựa chọn thực phẩm sạch, có nguồn gốc rõ ràng, hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn là rất cần thiết.
Kết luận
Dậy thì sớm có thể gây ra nhiều hệ lụy về thể chất và tâm lý cho trẻ, nhưng nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời, trẻ hoàn toàn có thể phát triển bình thường như bạn bè đồng trang lứa. Vì vậy, khi phát hiện bé có dấu hiệu dậy thì sớm, phụ huynh không nên lo lắng mà cần đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa để có hướng điều trị phù hợp. Đồng thời, cần tạo một môi trường sống lành mạnh và chăm sóc sức khỏe dinh dưỡng tốt để hỗ trợ trẻ phát triển khỏe mạnh.
